Dom pod Lutnią
Autor: Kazimierz Orłoś
Powieść obyczajowa z nutką historyczną zyskała dobre oceny, ale przede książkę „dobrze się czytało”. Spojrzenie wstecz na historię przez osoby, które żyły i pamiętają tamte czasy, jak niektórzy nasi klubowicze. Ukazane zostały różne postawy ludzi, ich charaktery i zachowanie w obliczu przykrych sytuacji. Rola władzy, która nie liczyła się z ludźmi, została ukazana w bardzo złym świetle. Tam gdzie nie ma jedności łatwiej jest rządzić, po prostu.
Klubowicze stwierdzili, że autor dobrze opisał sytuacje z tamtych lat, bardzo plastycznie przedstawił obraz polskiej wsi, bo akcja działa się przecież na Mazurach w Lipowie. Miasto zaś było powierzchownie opisane. Ale to było tylko tło. Główni bohaterowie to 10-letni Tomek, pan pułkownik – Józef Bronowicz (dziadek Tomka), Ula – zwana Lili Marleen, która pomaga prowadzić dom i gospodarstwo oraz jej 5-letnia córka Zuzia.
Józef Bronowicz – przedwojenny pułkownik Wojska Polskiego, przeżył okupację hitlerowską w obozie jenieckim, następnie wrócił do stolicy, lecz nie mógł porozumieć się z żoną. Dlatego więc wyruszył na Mazury, gdzie poświęcił się pracy na roli. I czuje się tu szczęśliwy. Sytuacja się zmienia, gdy jego córka Joanna prosi go o opiekę nad wnukiem.
Tomek przyjeżdża do dziadka na jakiś czas, aż sytuacja w Warszawie się uspokoi (jego ojca aresztowało UB, mama się boi o niego). I tak zaczęło się jego dorastanie wśród baśniowej przyrody w niecodziennej społeczności i w „ciekawym czasie”. Ciekawym, niepewnym, gdzie ludność jest pomieszana, pełno przesiedleńców z Kresów wschodnich, a władza terroryzuje bezbronną ludność. Tomek zaprzyjaźnia się z miejscowymi rówieśnikami, spędza z nimi czas na zabawie i nauce. Niespodzianek, tajemnic i gwałtownych zwrotów akcji jest w tej książce dużo, co sprawia, że postępowanie bohaterów nie jest do końca przewidywalne. Tak jak w przypadku pułkownika i Uli, pomiędzy którymi i wbrew rozsądkowi rodzi się spóźniona miłość, której owocem staje się mały Gustaw. Oczywiście rodzinie pułkownika nie podoba się ów związek młódki z sześćdziesięciolatkiem i zabierają Tomka do domu, do Warszawy. Ale jedno jest pewne, Tomek dużo się nauczył. Co więcej, zdobył wiedzę ważniejszą niż szkolna: jak być prawym, godnym człowiekiem; jak współżyć z naturą i ludźmi z innych kultur. Dla niego nie istnieje podział na lepszych i gorszych, dlatego też nie dziwi się związkowi dziadka, a wręcz odwrotnie przyjmuje to za pewnik. Tylko My dorośli stwarzamy sobie problemy, widzimy dziury w całym. Jest to powieść o „szczęśliwych w nieszczęśliwych czasach”.
Autor w powieści usiłuje pokazać ludzkie szczęście, a przede wszystkim ludzką przyzwoitość wbrew niesprawiedliwym czasom. Główny bohater ma tu nie lada zadanie, staje po stronie mniejszości, jest prawy i odważny. Pułkownik walczy z władzą, kłusownikami, kumoterstwem. Pokazuje również odwagę, honor i szacunek. Kazimierz Orłoś niepostrzeżenie wprowadza w idylliczną, trochę nierealną aurę powieści, opisuje przyrodę bez nadmiernych zachwytów i patosu, ale tak że odbieramy ją wszystkimi zmysłami. Książka warta uwagi. Polecam.
Kazimierz Orłoś – pseudonim Maciej Jordan, urodził się 26 grudnia 1935 r. w Warszawie. Prozaik, scenarzysta i publicysta, autor słuchowisk radiowych. Syn Henryka Orłosia oraz Seweryny z Mackiewiczów, ojciec prezentera telewizyjnego Macieja Orłosia. Zadebiutował w 1958 roku opowiadaniem „Dziewczyna z łódki” („Twórczość” 1958 nr 9).
Autor kilkunastu tomów prozy: „Między brzegami” (opowiadania, 1961 r.), „Koniec zabawy” (opowiadania, 1965 r.; Nagroda im. Stanisława Piętaka za rok 1966), „Ciemne drzewa” (opowiadania, 1970 r.; Nagroda Fundacji im. Kościelskich w Genewie za rok 1970), „Cudowna melina” (Biblioteka „Kultury”, t. 227, Paryż 1973 r., Iskry 1989 r. ; Niezależna Nagroda Literacka Prozaików za rok 1974 ), „Trzecie kłamstwo” (Biblioteka "Kultury", t. 312, Paryż 1980, Iskry 1990 r. ), „Opowiadania wojenne” (opowiadania, współautor Marek Nowakowski, 1982 r.), „Pustynia Gobi” (opowiadania, 1983 r., 1989 r.), „Przechowalnia” (1985 r., 1990 r.), „Historia „Cudownej meliny” (esej, Biblioteka "Kultury", t. 429, Paryż 1987 r., 1988 r., 1990 r.; Nagroda Kulturalna "Solidarności" (przyznawana przez Komitet Kultury Niezależnej) za rok 1988), „Drugie wrota w las” (wybór opowiadań, 1992 r.), „Zimna Elka” (opowiadania, 1995 r.), „Niebieski szklarz” (nowele, 1996 r.; ), „Drewniane mosty” (opowiadania, 2001 r. ; Nagroda: Książka Jesieni 2001 - Poznański Przegląd Nowości Wydawniczych; "Książka Tygodnia" - październik 2001 (w cyklu wyróżnień książek różnych wydawnictw - inicjatywa "Rzeczypospolitej", Księgarni EMPiK, TVP3, Radia Bis, Stowarzyszenia Promocji Książki Ikar, Media Kontakt), „Dziewczyna z ganku” (opowiadania, 2006 r. ; Nagrody: Książka października 2006 - Warszawska Premiera Literacka. Patroni: Bibllioteka Publiczna m. st. Warszawy, Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego, Instytut Książki, Fundacja Kultury Polskiej, Zarząd Okręgu Warszawskiego Stowarzyszenia Księgarzy Polskich ; Nagroda "Nowych Książek" za rok 2006. Wawrzyn 2007 - Nagroda Literacka Warmii i Mazur ), „Letnik z mierzei” (2008 r., 2013 r.), „Historia leśnych kochanków” (2013 r.), „Dom pod Lutnią” (2012 r. ; Nagroda: Książka czerwca 2012 - Warszawska Premiera Literacka).
Współpracował z Radiem Wolna Europa, publikował w „Kulturze” i „Plusie”. Po upadku PRL współpracował z tygodnikiem „Solidarność”, „Gazetą Wyborczą”, „Rzeczpospolitą”, „Życiem” i „Gazetą Polską”.
Postanowieniem Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z dnia 3 maja 2007 roku odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2007 roku został również wyróżniony przez Zespół Artystyczny Teatru Polskiego Radia nagrodą Honorowy Wielki Splendor.
Autor scenariuszy: 1963 r. - Między brzegami ( na podstawie opowiadań z tomu "Między brzegami"), 1968 r. - Ruchome piaski (współautor Waldemar Ślesicki; Wyróżnienie na międzynarodowym festiwalu filmowym w Rio de Janeiro w 1969), 2000 r. - Duże zwierzę (wg scenariusza Krzysztofa Kieślowskiego i Kazimierza Orłosia z 1973, napisanego na podstawie opowiadania "Wielbłąd").